Emtia Nedir?
Ticaret sınıfına giren altın, gümüş, bakır, demir gibi değerli madenler, petrol, doğal gaz gibi enerji kaynakları ve pamuk, mısır, şeker, arpa, buğday gibi malların genel adına Emtia adı verilir. Bu Emtia mallarının alım ve satımının gerçekleştirildiği piyasaya ise “Emtia Piyasası” denmektedir. Ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB) bağlı toplamda 133 adet Emtia Borsası bulunmaktadır.
Emtia Fiyatlarını Belirleyen Faktörler:
Emtia fiyatları hem Dünya’nın güncel durumuna hem de ülkenin bazı durumlarına göre değişiklik göstermektedir. İşte Emtia fiyatlarını etkileyen temel ve özel faktörler şunlardır:
- Doğal afetler
- Savaş veya kriz durumları
- Ülkelerin güncel ekonomik faaliyetleri
- Mevsimler değişiklikler
- Ülkeler arası siyasi ilişkiler
- Üretim pazarı faaliyetleri
- Güncel döviz hareketleri
Emtiayı Oluşturan 4 Ana Kategori:
Emtia, ticareti konu alan bütün malların genel adı olduğu için, kolaylık olması amacı ile 4 farklı kategoriye ayrılmıştır. İşte Emtiayı oluşturan 4 ana kategori şunlardır
- Tarım Kaynakları: buğday, arpa, pirinç, pamuk, şeker, mısır gibi gıdalardan oluşur.
- Hayvancılık Kaynakları: küçük baş hayvanlar(tavuk, ördek, kaz gibi), sığır, koyun gibi hayvansal kaynaklardan oluşur.
- Enerji Kaynakları: petrol, doğal gaz, benzin gibi bir takım işlemler görüldüğünde kullanılabilecek enerjiyi açığa çıkaran kaynaklar oluşur.
- Madensel Kaynaklar: Altın, gümüş, demir, bakır gibi Dünya üzerinde kabul görmüş değerli madensel kaynaklardan oluşur.
Çin Kaynaklı Emtiada Fiyat Artışları
2019 sonlarında kendisini gösteren Covid-19 pandemisinden dolayı Çin emtialarında ciddi bir düşüş yaşanmıştı. Ancak 2021 yılında Çin için emtia piyasası yeniden canlanıyor. Covid-19’un Dünya geneline yayılmasından ötürü Çin de dahil olmak üzere birçok ülke sınırlarını kapatarak, giriş ve çıkışları sonlandırmıştı. Pandeminin genel sonuçlarından azalma görülmeye başlanınca ülkeler, sınırlarını yeniden açmış bu kararın sonucunda da Çin kaynaklı emtialarda yükseliş meydana geldi.
Çin için emtia raporlarına bakılacak olursa, Dünya üzerindeki en önemli emtia ürünlerinin ithali pay yüzdesi %30’un üzerindedir. Özellikle Çin, Dünya üzerinde bakır, demir ve soya fasulyesinde en büyük ithalatçı olmasından ötürü ihraç edilen kömür ve petrolün %20’sini alıyor. Bunun en başlıca sebebi ise, Covid-19 Pandemisinin yarattığı kriz döneminde düşen fiyatların hızını, stok yapmak amacıyla satın aldığı ürünlerden ötürü artırdı.
Ancak 6 ay önce başlayan Amerika-Çin arasındaki ekonomik ve siyasi gerilim, ayrıca Covid-19 Pandemisinin hala devam ediyor olması Emtia Piyasası için risk taşımaya devam ediyor.
Çin Kaynaklı Emtia Fiyat Yükselişinin Nedenleri Nelerdir?
Çin’in Emtia Fiyatlarında artış olmasının nedenleri arasında yaptığı yatırımlar örnek olarak gösterilebilir. Emtia fiyat oranlarında artışa neden olan Çin’in yaptığı bazı yatırımlar şunlardır:
- 5G Haberleşme Ağ Sistemi
- Yapay Zeka
- Bulut Teknolojileridir.
Her geçen gün, Dünya genelinde artan nüfusun sonucunda özellikle demir gibi kaynaklara karşı olan arz-talep miktarında ciddi bir artış gözlenmektedir. Hatta yayınlanan tahmini raporlara göre 5 yıl içerisinde metal talebinde %28 oranında bir artışın olması bekleniyor. Özellikle demirin yanı sıra daha hafif ve gelişmiş metal ihtiyacı da artıyor. Bu metaller arasında belirtilen tahmin raporuna göre;
- Bakır
- Alüminyum
- Çinko
- Çelik maden metalleri yer alıyor. Söz konusu olan bu metallerin tüketiminde ayrıca UHV güç kabloları, yüksek hızlı tren, 5G ağ bağlantısı sunan baz istasyonları başlıca talep olacak kaynakların başında geliyor. Hatta Çin Metalurji Endüstri Planlama ve Araştırma Enstitüsü’ne göre, kullanılan metallerin yanı sıra, çeşitli aşamalardan geçmiş yeni metallerin de kullanılacağı tahmin ediliyor.
Emtia Fiyatlarındaki Artış Nelerde Kazanç Sağladı?
- Yılbaşından bu yana Brent petrolü %9 oranında kazandırma payı sunarak en fazla kazandıran yatırım ürünü olmuştur. İlk sıraya yerleşen Brent petrolünü %5,9 oranı ile Nikel, %5,1 oranı ile doğal gaz, %5 oranı ile soya fasulyesi takip etmiş oldu.
- Yılbaşında bu yana ise en fazla yatırımcıya kaybettiren kahve olmuştur. %4,1 oranı ile büyük bir kayba neden olmuştur. Yılın en fazla kaybını veren kahveyi sırayla, %3,8 oranı ile gümüş, %3,3 paladyum ve %2,7 oranı ile altın izlemiştir.
- Bakırın libresi ise 8 Ocak 2021 tarihinde 3,7021 dolar seviyesine çıkarak 2013’ten bu yana en yüksek seviyesini görmesine neden oldu.
- Ayrıca yukarıdaki belirtilen kazanç ve kayıpların yanı sıra Covid-19 salgının nedeniyle ekonomilerdeki kısıtlamaların uzama ihtimaline karşın endişeleri her geçen gün artış gösterirken, ABD’nin 10 yıllık tahvil faizinin %1,11 ile 2020’den bu yana en yüksek seviyeyi görmüş olması altın ve gümüş fiyatlarını genel olarak da olumsuz etkilemiş oldu.
Çin’in Stok Yapmasından Ötürü Piyasada Ortaya Çıkan Dalgalanma
Son 3 aya bakıldığında, petrol fiyatlarındaki ciddi yükseliş rahatlıkla görülebilmektedir. Petroldeki bu yükselişin temel sebebi aslında bakıldığında Çin kaynaklı olduğu görülmektedir. Çin, Covid-19 Pandemisi’nin başlamasının üzerinden kısa bir süre sonra petrol depolamaya başlamıştır. ClipperData verilerine göre Çin, stokladığı petrolü Brezilya, Suudi Arabistan, Irak ve Nijerya’dan yaptığını öne sürmektedir. S&P Global Platts’ın sunduğu rapora göre ise Çin’in petrol ithalatı, Covid-19 salgınına rağmen %19 oranında bir yükselme meydana geldi. Ve bu oran da hesaplandığında günlük 11.3 milyon varil olan bir sonuca çıkıyor. Çin’in de uyguladığı bu stoklamanın yanı sıra ayrıca Covid-19 Pandemisinin devam etmesi dahilinde -ki açıklanan verilere göre öyle gözüküyor- küresel anlamdaki petrol talebini ve tüketimini olumsuz yönde etkileyeceğine dair bir endişe olduğunu da belirtmekte fayda var.
Çin’de her geçen gün artan işçi maliyeti, Dünya üzerindeki en büyük üreticisi olduğu denim kuşamında da tehlike çanlarının çalmasına neden oldu. Hatta bu tehlike çanları denim kumaşı hususundaki liderlik tahtını kaybetmesine oldukça kısa bir zaman kaldığı da söyleniyor. Çin’de uzun yıllardır üretilen bu kumaş türü, H&M, Zara gibi markaların bir dünya devi haline dönmelerini sağladı. Ancak uzun yıllardır egemenliğini sürdüren bu sistem, verilere bakıldığında çökmüş daha doğrusu çok yakın bir zamanda çökeceği rahatlıkla görülebilmektedir.
Çin Kaynaklı Emtia Fiyat Artış Hususunu Toplamak Gerekirse
Son olarak da hemen hemen bütün giyimin ham maddesi olan pamuğa bakılacak olursa, orada da işin pek olumlu olduğunu ne yazık ki söylenemez. Çünkü Avustralya ve Pakistan’da yaşanılan sel felaketleri, Hindistan hükümetinin pamuk ihracatına getirdiği yasak ve Ortadoğu’da yaşanan bir takım ekonomik-siyasi gerilimler pamuk fiyatlarında ciddi bir düşüşe yol açmasına neden oldu. Uzun bir süre boyunca bu denim kumaşı ile ilgili açıklama yapmayan Çin, Yerel Denim Birliği Başkanı tarafından yapılan yorumla yeniden gündeme girmeyi başardı. Yerel Denim Birliği Başkanı Zhan Xueju’nun açıklamasına göre, Çin’de denim kumaşı üretimi yapan bir çok firma kapısına zincir vurdu ve sadece devam edebilecek kadar güçlü olanlar ayakta kalacağını dile getirdi. Bu durumda Çin hükümetinin bir çok emtia dalında önce olsa bile bir çok alanda da gerileme yaşadığının ama her şeyden öte bir zamanlar en güçlü ekonomiye sahip ülke olma unvanını kaybetmeye başladığını açık bir şekilde göstermiş oldu.
