Yaşadığımız Dünya üzerindeki ticari amaçlı kanal olarak bilinen ve iki okyanusu birbirine bağlayan kanallar, ülkeler arasındaki ticaret yarışı ve alışverişinin bir hayli hızlanmasını sağlamıştır. Dünya üzerindeki fazlasıyla ticari amaçlı kullanılan kanallar arasında hiç şüphesiz en çok kullanılan ve en çok bilinen Süveyş ve Panama Kanalı’dır.
Süveyş ve Panama Kanalı’nın Tarihçesi
Süveyş Kanalı, Osmanlı Dönemi’nde kurulan ve Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayan Dünya ticareti açısından en önemli kanallardan bir tanesidir. Dış ticarette büyük bir paya sahip olan Süveyş Kanalı, Osmanlı Devleti’nin Mısır Valisi Said Paşa tarafından bir Fransız şirketi ile anlaşma yapmasının sonucunda yapımına başlanmıştır. İnşaatının tamamlanmasıyla kanal uzunluğu 164 km ve derinliği 8 metre olan Süveyş Kanalı, günümüzde ise bu değerler uzunluk olarak 193,3 km ve derinlik olarak 24 metre seviyelerine kadar ulaşmıştır.
Panama Kanalı, ABD tarafından inşaatı tamamlanmış ve 15 Ağustos 1914 yılında dış ticarete hizmeti açılmıştır. Yapımı süresince gerek toprak kaymalarından gerekse sıtma, sarıhumma gibi hastalıklar nedeniyle birçok işçinin hayatlarının kaybına neden olan Panama Kanalı, Atlas Okyanus’u ile Büyük Okyanus’u birbirine bağlayan, 77 kilometre uzunluğuna sahip bir su kanalıdır.
Süveyş ve Panama Kanalı’nın Dış Ticarete Olan Etkileri
Sina Yarımadası’nda yer alan Süveyş Kanalı, kanal kapaklarının bulunmadığı en uzun su kanalıdır. Bu sebepten dolayı gece-gündüz demeden geçiş yapılabilmesinin yanı sıra kaza ihtimali oranı diğer ticari su kanallarına nazaran bir hayli düşüktür. Dış ticarette bir hayli büyük öneme sahip olan Süveyş Kanalı, yıllık 5,7 milyar dolar civarından gelir elde edilmesini sağlamasının yanı sıra Avrupa’dan Doğu Asya, Doğu Afrika ve okyanuslara doğru gemi yollarını bir hayli düşürdüğü için nakliye ücretlerinin düşüşünü sağlamış dolaylı olarak da taşınan eşyaların daha hızlı ve daha ucuz bir şekilde piyasaya sunulmasında katkı sağlamıştır. Ayrıca gün içerisinde ortalama 70-80 geminin geçişini sağlaması sayesinde de Dünya ticaretinin %12’lik bir paya sahip olmasında en büyük etkenlerden biri olarak gösterilebilir.
Dış ticaretin kalbi olarak bilinen Panama Kanalı üzerinden her yıl 14 bine yakın yük, tanker ve yolcu gemisinin geçişine olanak sağlıyor. Bu geçiş oranı ise Dünya’nın toplam deniz trafiği oranının yaklaşık %6’ına denk gelmektedir. Dış ticarette büyük bir paya sahip olan ve 2003 yılından beri Panama Kanalı İdaresi tarafından yönetilen su kanalı, bir yıl içerisinde ortalama 1,5 milyar dolar civarında gelir elde edilmesini sağlıyor.
Süveyş Kanalı’na Sıkışan Gemi ve Son Durumu
24 Mart 2021 tarihinde Süveyş Kanalı üzerinden geçiş yapan Tayvan uyruklu Evergreen şirketine ait Ever Given gemisi, kum fırtınası nedeniyle karaya oturarak gemi trafiğinin durmasına ve yük dolu 320 adet geminin uzunca bir trafik oluşturmasına neden olmuştu. Kanal üzerinde oluşan bu tıkanma nedeniyle ham petrol ve LNG sevkiyatlarında aksamalar yaşanmasının yanı günlük ihtiyaçların sevkiyatlarının gecikmesine sebebiyet vermişti. Ancak dış ticarete günlük 10 milyar dolar civarında zarar veren Ever Green gemisi, 29 Mart saat 04:30 sularında kurtularak başarılı bir şekilde yüzmesi sağlanmıştır.
Behiç Oytun Şenkul
Bizimle İletişime Geçin
