Bundan önceki yazımızda İhracat Uygulamalarının ne olduğundan bahsetmiştik. İhracat Uygulamaları işlemlerini, uygun ve doğru olarak yerine getirebilmemiz için öncelikle şu başlıkların iyi bilinmesi gerekmektedir;
– Dış Ticarette Teslim Şekilleri
– Dış Ticarette Ödeme Şekilleri
– Dış Ticarette Kullanılan Belgeler
Bu yazımızda “Dış Ticarette Ödeme Şekilleri” başlığı altında bulunan Akreditif’ten bahsedeceğiz.
Dış ticarette yaygın olarak kullanılan belli başlı ödeme şekilleri şunlardır.
– Peşin Ödeme
– Mal Mukabili Ödeme
– Vesaik Mukabili Ödeme
– Akreditif
– Banka Taahhütlü Ödeme BPO
– Kabul Kredili Ödeme
Bu ödeme şekillerinden en karmaşık gözükeni, akreditif ile yapılan ödemedir. Teorik olarak anlaşılması gayet basit olan bu ödeme şekli, uygulamada fazla ayrıntı olması ve kuralların bankadan bankaya farklı yorumlanmasından dolayı karmaşık gözükmektedir.
Basit bir şekilde tarif edecek olursak akreditif ile yapılan ödemede, alıcının bankasının satıcı firmaya muhabir bankası vasıtası ile gönderdiği yazı, anlam olarak şunu söylemektedir: “aşağıda yazılı belgeleri bankamıza DOĞRU olarak, zamanında ulaştırmanız ŞARTIYLA ….. tutarında bedeli firmanız ödemeyi TAAHHÜT ederiz”. Akreditif ödemesi ile ilgili ICC’nin (Uluslararası Ticaret Odası) UCP 600 sayılı yayınında belirtilen kurallara baktığımızda yukarıda yapmış olduğumuz tanım anlaşılmaktadır. Bu tanımda 3 kavram dikkatimizi çekmektedir;
1- Doğru Belgeler
2- Şart
3- Taahhüt
Demek ki akreditif, açan bankanın satıcı firmaya vermiş olduğu bir ŞARTLI ÖDEME TAAHHÜDÜDÜR diyebiliriz. Bu durumda akreditifi alan firma akreditifte yazılı şartları yerine getirdiği takdirde, akreditifi açan banka da ödeme taahhüdünü yerine getirecektir. Akreditifi kısaca bu şekilde tanımladıktan sonra, ödemeyi alabilmek yani bankanın taahhüdünü yerine getirmesi için koştuğu şarta tekrar bakalım.
İstenilen belgelerin doğru olarak bankaya verilmesi
15 yıldan fazladır vermiş olduğumuz seminerlerde edindiğimiz tecrübe ve dinleyicilerin sormuş oldukları sorulara bakarak; Dış Ticarete yeni başlayanlar için en çok gözden ve dikkatlerden kaçan yer olduğunu belirtebiliriz. Yukarıdaki tanımı dikkatle okuduğumuzda şu anlaşılmaktadır; Akreditifi açan bankanın ödemeyi gerçekleştirmesi için sadece tek bir şart bulunmaktadır.
Ayrıca bu konuda en sık sorulan sorulardan ve yanlış bilinen hususlardan bazıları şunlardır;
– “Akreditif teyitsiz ise akreditifi açan müşteri bankasına ödeme yapmazsa paramızı nasıl alırız?”
– “Akreditifi açan müşteri bankasına ödeme yapmazsa paramızı nasıl alırız?”
– “Akreditifi açan müşteri bankasına geç ödeme yaparsa paramız gecikir”
– “Akreditif teyitsiz ise akreditifi açan müşteri malları almaktan vaz geçerse paramızı nasıl alırız?”
– “Akreditif teyitsiz ise akreditifi açan müşteri iflas eder veya ödeme güçlüğüne düşerse paramızı alamayız”
– “Akreditifi açan müşteri iflas eder veya ödeme güçlüğüne düşerse paramızı alamayız”
Bu soru ve tereddütlerin hepsinin tek bir cevabı bulunmaktadır.
Teyitsiz bir akreditifte, Satıcı akreditif gereği belgeleri doğru olarak hazırlar akreditifi açan bankaya zamanında ulaştırırsa, banka ödeme taahhüdünü yerine getirecektir, alıcının malları almaktan vazgeçmesi, ödeme yapmaması veya alıcının herhangi bir olumsuz durumu bankanın ödeme taahhüdünü yerine getirmemesi için neden teşkil edemez, yeter ki belgeler doğru olsun. Akreditifi açan banka ile alıcının ilişkisi taahhüdün şartları dışındadır.
Akreditifin teyitli olması ise, sadece akreditifi açan bankanın doğru belgeler karşısından ödeme yapmaktan kaçınması veya ödeme güçlüğüne düşmesi durumunda veya akreditifin açıldığı ülkenin dış ödemeleri durdurması durumunda ödemenin teyit veren bankanın güvencesinde olmasıdır.
Son söz; Akreditif ödemesinde satıcı firmanın (akreditif lehtarının) muhatabı alıcı firma (akreditifi açan firma) değil, akreditifi açan bankadır.
Hüseyin TEKGÜÇ
www.inovakademi.com
